هاوکات لە یادی یەکەم هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان، ئیسنتتیوتی پەی راپۆرتی ژمارە نۆی پرۆژەی چاودێری پەرلەمانی بڵاوکردەوە.
راپۆریتی ژمارە(٩) تایبەت بوو بە ئەدای پەرلەمانتاران لە راپەڕاندنی ئەرکەکانیان و بە ئامادەبوونی هەندێ لە پەرلەمانتارانی فراکسیۆنە جیاجیاکانی پەرلەمان لە خولی پێینج و خولەکانی پێشوو، مامۆستای زانکۆ، ژمارەیەک لە رێکخراوەکانی کۆمەڵی مەدەنی خرایەڕوو
لە سەرەتادا د.سەروەر عه‌بدولڕه‌حمان، سەرۆکی ئینستتیوتی پەی لە پێشەکییەکدا باسی لە مێژوو و ئەو کێشە و گیر و گرفاتەنە کرد کە پەرلەمان پیایدا تێپەڕیوە و هەروەها پەیوەندی و هەڵسوکەوتی دەستەی سەرۆکایەتی پەرلەمان لە هەردوو خولی چوار و پێنج لەگەڵ ئینستتیوتی پەی و باسی لە :
تەواوبوونی وادەی كۆمسیۆنی هەلبژاردن، پاك كردنەوەی تۆماری دەنگدەران، ئەنجامدانی هەلبژاردنی پەرلەمانی كوردستان کرد و لەبری پەكخستن دەبوایە پەرلەمان چی بكردایە؟
کۆتایی قسەکانیدا د. سەروەر ووتی پەرلەماتارن دوو رێگایان لەبەردەمە:
1-لەدەرەوەی فشار و رێگریی لایەنە سیاسیەكان بە ئەركە یاساییەكانی خۆیان هەلسن بۆ كاراكردنەوەی كۆمسیۆن و هەمواری یاسای هەلبژاردن و ئەنجامدانی هەلبژاردن لە زوترین كاتدا.
2-راكێشانی كارتی هەڕەشەی دەستلەكار كێشانەوەی زۆرینەی پەرلەمانتاران بەرامبەر هێز و لایەنە سیاسیەكان بۆ ئەوەی لە زوترین كاتدا بگەنە سازان و رێكەوتن بۆ ئەنجامدانی هەلبژاردن، وەك دروستكردنی فشارێكی دیموكراتی و جێبەجێكردنی ئەركێكی یاسایی، بۆ سەلماندنی ئەو رایەی كە رێگری هەیە لە ئەنجامدانی هەلبژاردن و كاراكردنی پەرلەمانەوە.
لە كۆتایی ئەو بەدواداچوونەدا چاوەرێی هەلوێست و رۆلی جوامێرانە لە بەشێك لەو پەرلەمانتارانە دەكەین كە دەیانەوێ بەكردار نوێنەری گەل و پەرۆشی یاسا و پاراستنی دیموكراسی بن.
دواتریش له‌لایه‌ن(روانگه فایه‌ق)ەوە پوخته‌ى راپۆرته‌كه‌ی پێشکەش کرا و ووتی: پەرلەمانی كوردستان، یەكەم هەڵبژاردنی خۆی لە 19/5/1992 ئەنجامداوە، ئەمڕۆ كە یادی سی ساڵەی تەمەنی دەكەینەوە، تا ئێستا پێنج خولی هەڵبژاردنی بەڕێكردووە، لە شێوەی گشتیدا چەند سیمایەكی تایبەتی هەیە، لەوانە:
-هیچ كاتێك لەوادەی خۆیدا هەڵبژاردن ئەنجام نەدراوە.
-زۆرینەی یاساكانی جێبەجێناكرێن.
-خول لەدوای خول پەرلەمان لاوازتر بووە.
-لەلایەن دەسەڵاتی جێبەجێكردنەوە یاساكانی جێبەجێناكرێن و گوێ بە بڕیارەكانی نادرێت.
-لە پرسە نیشتیمانی و چارەنوسسازەكاندا كەمترین جێدەستی دیارە.
-هیچ كات لایەنە سیاسییەكان بۆ پرسوڕا بۆ لای ئەم دامەزراوە باڵایە ناگەڕێنەوە.
بەشێوەیەكی تایبەتیش سیماكانی ئەم خولە خۆی لەوەدا دەبینێتەوە كە:
-دەركردنی كەمترین یاسا و نزمیی كوالیتی یاساكان.
-زۆرینەی یاساكان تا ئێستا نەچوونەتە بواری جێبەجێكردنەوەو پەرلەمانیش لەئاستیاندا بێدەنگە.
-لاوازی و نەبوونی پرۆسەی چاودێری و گوێنەگرتنی دەسەڵاتی جێبەجێكردن بە بانگهێشت و داواكارییەكانی.
-لەتەمەنی خۆیدا نە ئەم خولەو نە خولی پێشووش پرۆژەی بودجەی هەرێمیان بۆ نەنێردراوەو ماوەی (9) ساڵە یاسای بودجە لە هەرێمدا پەسەند نەكراوە.
-دامەزراوە سەربەخۆكانی سەربە پەرلەمان، دەستە سەربەخۆكانی وەك: (مافی مرۆڤ، دەسپاكی، دیوانی چاودێری، كۆمسیۆنی هەڵبژاردن) پێشێلی یاساییان هەیە و بەشێكیان سەرۆك و ئەنجومەنەكانیان ماوەی یاساییان بەسەر چووە.
-جگە لەمانە دەستەی سەرۆكایەتی پەرلەمان لەكاتی دانیشتنەكان و بەڕێكردنی كاری رۆژانەدا پێشێلكاری یاسایی و پەیڕەو شكێنیان كردووە، هەر بۆیەش زۆرینەی كۆبوونەوەكان گرژییان تێدەكەوێت.
-ئەمانەو چەندان خاڵی لاواز و نەرێنیی تر.
بۆ ناسینی باشتری دامەزراوەی پەرلەمان و هەڵسەنگاندنی بابەتیانەی كارەكانی، لەم راپۆرتەی بەردەستاندا، بەباشمان زانی سەرەتا پێكهاتەكەی كە خۆی لە ئەندامانی دەستەی سەرۆكایەتی و پەرلەمانتارەكان دەبینێتەوە بخەینە بەر چاو، وەك: پێكهاتەی نەتەوەیی، ئایینی و رەگەزی ئەندامان، ئاستی تەمەن و بڕوانامەو پسپۆرییان.
دواتر وێڕای دەرخستنی لایەنی سیاسی و فراكسیۆنی هەر پەرلەمانتارێك و ئەندامێتیی لە لیژنە تایبەتمەندەكاندا، باس لە ژمارەی دەنگی بەدەستهاتووی هەر ئەندامێك و ئاستی چالاكیی ئەندامان لە دانیشتنەكانی پەرلەمان و كۆبوونەوەی لیژنەكاندا كە خۆی لە ئامادەبوون و بەشداری و گفتوگۆكان و رێژەی بەشداری هەریەكەیان كراوە, خۆی لە ئامادەبوون و بەشداری و گفتوگۆكان و رێژەی بەشداری هەریەكەیان كراوە.
دواتر ئامادەبووان بە گشتی و ئەو ئەندامانانەی پەرلەمان کە ئامادەبوون لە مەرسیمەکەدا بەشداری گفتووگۆیەکی چڕوپڕیان کرد و تیشک خرایە سەر هەندێ بابەت کە لە راپۆرتەکەدا باسیان لێوەکراوە و باس لە هەوڵدان بۆ چارەسەرکردنی کێشەکان کرا و بەم گفتووگۆیە کۆتایی بە مەراسیمەکە هات
