ژینۆ محەمەد

6 کاتژمێر پێش ئێستا

خودی ئەو هاودەنگیی و هاوهەڵوێستییەی رۆژنامەنووسان و بەكارهێنەرانی تۆڕی كۆمەڵایەتی فەیسبوك، دژی یاسای رێكخستنی كاری میدیای ئەلیكترۆنی پیشانیاندا، سەلمێنەرێكی گرنگە بۆ ئەو راستیەی، كە ئەم فەزا ئیفتیرازیی و ئەلیكترۆنیەی دونیای ئینتەرنێت و تۆڕە كۆمەڵایەتییەكانی پێكهێناوە، دەتوانێت هەندێ شت دەستكاریی بكات و كاریگەری و لێكەوتی لەسەر هاوكێشە جیاوازەكانی سیاسەت و كۆمەڵگە هەبێت. پەشیمان بوونەوەی ژمارەیەك پەرلەمانتاریش، كە ئیمزایان لەسەر پێشكەش كردنی ئەو پرۆژە یاسایە كردبوو، بەشێك بوو لە كاریگەری ئەو فشارە ئەلیكترۆنیەی رۆژنامەنووسان و بەكاربەرانی سۆشیال میدیا دەستیان پێكرد.

نكۆڵی لەوە ناكرێت، لەئێستا سۆشیاڵ میدیا زۆرتر بۆ لێدن و شكاندن بەكاردێت، كە ویستی بەشێك لە پارتە سیاسیەكان هەرئەمەبوو، ئەمانەو چەندان سەرنج و تێبینی،كە زۆرینە لەسەر بەكارهێنانی سۆشیال میدیا، هەمانە، بەڵام ناشتوانین ئەو ڕاستیە بشارینەوە كە ڕێگایەكیشە بۆ دروستكردنی ڕای گشتی لەسەر چەندان بابەتی هەستیارو كاریگەر كە دواجار ئەنجامی هەبوە، بیرمان نەچێت تاكە ڕێگایە وەك ئەوەی خەڵك ناوی لێناوە(دەردەدڵ) هاوڵاتی دەتوانێ بە ئازادانە لەوێوە مومارەسەی ناخی خۆی بكات.

پێ دەچێت ئێمە لەگەڵ دەسەڵاتێكدا مامەڵە بكەین، كە تەنانەت لە دونیای ئیفتیرازی و خەیاڵییشدا، نایەوێت مومارەسەی مافی ئازادی رادەربڕین بكەین. هەر خودی پێشنیازكردنی ئەم پرۆژە یاسایە بەشێكی بۆ لێدانە لە ئازادی رادەربڕین، تۆخكردنەوەی ئەو راستییە ترسناكەیە، كە ئێمە هێشتا لە سەرەتای رێگەكەداین و ئەو دونیابینیانەی هەمیشە خۆیان مەڵاس داوە، بۆ ئەوەی ئازادی رادەربڕین كۆتوبەند بكەن، زۆر لەوە بەهێزترن، بە نوسین وفشارە مەدەنییەكانمان، بچوك بكرێنەوەو بوەستێنرێن.

ئەوەی بۆ من مایەی شۆك بوو، بوونی ئیمزای ژمارەیەك پەرلەمانتار بوو، كە باكگراوندو رۆشنبیرییەكی میدیاییان هەیە و هەمیش خۆیان وەكو كاراكتەری داكۆكیكار لە ئازادییە گشتییەكان، نمایش دەكرد، ئایا ئەگەر ئەوان یاسایەكی وا خراپ پێشنیاز بكەن، كە هاوڵاتی لەسەر نوسینی پۆست و كۆمێنت و شەیركردنی بابەتەكانی سۆشیال میدیا، سزا بدات، ئیدی دەبێت ئێمە چی بەو نوێنەرانە بڵێین كە هەر لە ئەساسەوە، نوێنەرایەتی دەسەڵات دەكەن و ئەجێندای نائازادیخوازی ئەوان جێبەجێ دەكەن. بە كورتیەكەی ئێمە ئومێدمان بە (خوێ) بوو لاشەكە لە بۆگەن بوون بپارێزێت، خەریكە دەرئەكەوێت،خوێكە خۆی بۆنی لێدێت، بەو كارەیان، پێیان وتین، نابێت هیوا یان ئومێدێكمان لەسەر ئەوان هەڵچنین، بۆ ئەوەی لەبری ئێمە داكۆكی لە فراوانكردنی پانتاییەكانی ئازادی بكەن،  ئێمە وای دا ئەنێین ئەم پرۆژە یاسایە بە بێدەنگی و لەژێر هەژموونی رووداوو پێشهاتەكانی ئێستای شەقام، كە زۆرینەی سەرقاڵی بابەتەكانی موچەو كۆرۆناو قەیرانە جیاوازەكانی دیكە بوون، تێپەڕ دەبوو، ئایا هەر بەراستی ئەو پەرلەمانتارانە چ هەڵوێستێكیان دەبوو.

ئاخر چ موفارەقەیەكی ترسناكە، لە كاتێكدا ژمارەیەكی زۆر رۆژنامەنووس و میدیاكار، لەم خولەی پەرلەماندا ئەندامن، كەچی بەرهەمەكەیان دەرچواندنی یاسایەك بێت، كە تەنانەت ئەو پەراوێزە بچوكەی ئازادیش سنوردار بكات، كە لە تۆڕە كۆمەڵایەتیەكان و میدیای ئەلیكترۆنیدا ، بونی هەیە.

من یاساناس نیم، بەڵام بە پێی ئەو ئەزمونەی هەمە لە بواری میدیاو كاری رۆژنامەوانی و مامەڵەی دەسەلات لەگەڵ ئەم كایە گرنگەی كۆمەڵگەدا، درك بەوە دەكەم كە ماددەكانی ئەم پرۆژە یاسایە تا چ ئاستێك ترسناكن. تەنها ماددەی ١٢ و ماددەی ١٦ بڕگەكانی یەك و دوو سێ، بەسن بۆ ئەوەی ئەم پرۆژە یاسایە بوەستێنرێت. بێ گومان كەسمان لاریمان لەوە نییە، كە بابەتی میدیای ئەلیكترۆنی، بۆتە فەوزاو پەلئەهاوێژێ بۆ تێكدان و سەرلێشێواوی كۆمەڵگا، بۆیە پێویستی بە رێكخستنەوەو یاسایەكی گونجاو هەیە، بەڵام یاسایەك كە بنەما گشتیەكانی ئازادی رادەربڕینی پاراستبێت و ئامانجی بە فیعلی رێكخستنی سنورەكانی ئازادی رادەربڕین بێت نەك كۆتوبەند كردنی.

ئێمە ئەزمونی یاسای ژمارە ٢٥ی ساڵی ٢٠٠٧مان لەبەردەستە، كە لەگەڵ بوونی چەندین ماددەی باش، ئێستاشی لەگەڵدا بێت، زۆرینەی رۆژنامەنووسان بە یاسای سزادانی عێراقی سزا دەدرێن، لێرەدا ئەگەینە ئەو ڕاستیەی یاسایەكی  لەو شێوە تەنها رۆژنامەنووسان نا بەڵكو ئازادی رادەربڕینی سەرجەم خەڵك دەكەوێتە مەترسیەوە، چونكە ئێستا بەهۆی پێشكەوتنی تەكنەلۆژیاوە، هەموو هاونیشتمانییەك مومارەسەی رۆڵی رۆژنامەنووس دەكات، ئەوەی لە ئەدەبیاتی رۆژاوادا پێی دەوتریت (سیتیزن جۆرنالیست). هەر كەسێكی ئاسایی سێرچێكی گوگڵ بكات لانیكەم ژمارەیەك پرۆژە یاسای پەیوەست بەو بوارە، لە وڵاتانی دێتە بەردەست، ئایا چ دەبوو ئەگەر سودیان لە پرۆژە یاسای وڵاتێكی دیموكرات و پیشكەوتوو ببینیایە.  بۆ دەبێت ئێمە هەمیشە چاو لەو ولاتانە بكەین كە نمونەی دیكتاتۆریەت و ستەمكارین.